قافیه 5
«روی» از «روا» مشتق شده است و روا هم در لغت یعنی رسن و ریسمانی که بار شتر را با آن می‌بندند. در شعر هم چون بیت‌های شعر بر این حرف بسته می‌شود، به این اعتبار به آن «روی» می‌گویند. به عبارت دیگر به آخرین حرف اصلی کلماتی که آخرشان یکسان و معنی‌شان مختلف است، روی گفته می‌شود. در واقع روی آخرین حرف از کلمه قافیه است، به شرطی که آن حرف از جوهر کلمه باشد.مانند:
ای نام تو بهترین سرآغاز
بی‌نام تو نامه کی کنم باز
که در بیت بالا، حرف «ز» در «آغاز» و «باز» حرف روی محسوب می‌شود. در بیت:
الا یا ایهالساقی ادرکاساً و ناول‌ها
که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکل‌ها
حرف «ل» حرف روی محسوب می‌شود، «ها» علامت جمع است و حرف روی به حساب نمی‌آید. یا در بیت:
بشنو از نی چون شکایت می‌کند
از جدایی‌ها حکایت می‌کند
«ت» حرف روی در دو کلمه قافیة «شکایت» و «حکایت» می‌باشد و «می‌کند» ردیف است خواهیم.
چند نکته دربارة تشخیص حرف روی:
ـ در دو کلمة «هستند» و «بستند» حرف روی، حرف «ت» است چون شناسة «ند» عیناً تکرار شده و به جای ردیف آمده است.
ـ در افعال ماضی، آخرین حرف بن ماضی، یعنی سوم شخص مفرد فعل ماضی و در افعال مضارع آخرین حرف بن مضارع یعنی اول شخص مفرد مثل امر، «روی» است.
ـ حرف «الف» در موارد متعدد و مختلفی به عنوان حرف روی در کلمة قافیه به کار می‌رود. مانند دانا، جانا، مرا و... اما اینکه کدام یک از این «الف»ها را می‌توانیم حرف روی بگیریم و کدام یک را مجاز نیستیم، بحث نسبتاً گسترده‌ای است.
